تداخلات دارویی

اهمیت تغذیه در بیماران مبتلا به سرطان

متاسفانه بسیاری از بیمارانی که به سرطان مبتلا می شوند از مشکلات تغذیه‌ای زیادی رنج می برند که این ممکن است از خود بیماری و یا عوارض درمان‌های ضد سرطان باشد، سوء تغذیه به هر علتی که ایجاد شود می تواند کیفیت زندگی بیمار را به شدت کاهش دهد و حتی بعضاً باعث می‌شود بیماران درمان را رها کنند. بروز این علائم در هر فرد متفاوت است. دربعضی افراد عدم مصرف مواد غذایی که باعث کاهش وزن شدیدی می شود اما در افرادی که به سرطان پستان، رحم و پروستات مبتلا می‌شوند ممکن است در حین درمان  به خاطر نوع داروهایی که مصرف می کنند دچار افزایش وزن و افزایش اشتها  شوند بنابراین متخصص تغذیه  می‌تواند به این افراد در تعیین یک برنامه غذایی متعادل کمک شایانی نماید.

تداخلات دارویی

۱: تاموکسیفن

در حین درمان خصوصاً درمان شیمی‌درمانی از مکمل‌ها ،دم‌نوش‌ها و داروهای گیاهی  به‌هیچ‌عنوان استفاده نکنید. همچنین از مصرف قندهای ساده مثل آب‌نبات، قند، شکر، مربا، نوشابه‌ها، آب‌میوه‌های صنعتی، کیک، کلوچه پرهیز کنید. بعضی از جانشین‌های قندهای مصنوعی، قند الکلی هستند مثل سربیتول وگزیلتول ،که دیده‌شده در بعضی افراد باعث مشکلات گوارشی می‌شوند، پس حتماً موقع تهیه مواد به برچسب اطلاعات تغذیه آن‌ها دقت ویژه‌ای شود. بیماران مبتلا به سرطان پستان که از درمان‌های مختلفی مانند رادیوتراپی، جراحی و شیمی‌درمانی استفاده می‌کنند، شیمی‌درمانی ممکن است داروهای مختلفی داشته باشد. یکی از داروهایی که در بین افراد مبتلا به سرطان پستان استفاده می‌شود تاموکسیفن است، کسانی که از تاموکسیفن استفاده می‌کنند باید چند نکته را حتماً مدنظر قرار دهند. اول اینکه تاموکسیفن باعث ایجاد خشکی دهان می‌شود پس این افراد خیلی بیشتر در معرض ابتلا به بیماری‌های دهان و دندان قرار می‌گیرند، برای پیشگیری از این مورد این افراد باید میزان و ‌دفعات بیشتری آب مصرف کنند یا برای تحریک ترشح بزاق و مرطوب نگه‌داشتن سطح دهان از قطعات یخ استفاده کنند، تا التهاب و بیماری‌های دهان و دندان در این عزیزان کاهش پیدا کند. در هنگام مصرف تاموکسیفن بهتر از مصرف غذاهای چرب و شیرین اجتناب شود که داروها اثربخشی بیشتری داشته باشند.

باز توجه شمارا معطوف می‌کنم به این نکته که در حین مصرف تاموکسیفن از مصرف مواد غذایی مثل سویا ، عدس، جینکو بیلبا، جینسینگ و زردچوبه درواقع مکمل‌های زردچوبه که حاوی کرکومین هستند پرهیز کنند. چای سبز را به میزان کمتری مصرف کنند و از مصرف هم‌زمان گریپ‌فروت و تاموکسیفن اجتناب کنند چون باعث کاهش اثربخشی تاموکسیفن می‌شود.

۲: داروهای لتروزول، آناستروزول، آرومازین

دسته بعدی داروها که در این افراد استفاده می‌شود داروهایی هستند که مهارکننده آروماتاز شناخته می‌شوند مثل داروی لتروزول، آناستروزول وآرومازین. این داروها همگی سبب مهار تولید استروژن در بدن می‌شوند از عوارض مصرف این دارو می‌توانیم به گرگرفتگی، افزایش وزن، دردهای مفصلی، شکستگی و افزایش کلسترول خون اشاره‌کنیم. اما یک سری از مواد غذایی باعث افزایش اثربخشی این دارو  در بدن می‌شوند  و ما مصرف آن‌ها را توصیه می‌کنیم مثل کدوحلوایی، انار و آب انار، گردو و روغن گردو کرفس، هویج، لوبیا، قارچ، شلغم ،گوجه‌فرنگی، کدوسبز، گیلاس، فلفل دلمه، زیتون و روغن‌زیتون این مواد غذایی مفید هستند و سبب افزایش اثربخشی دارو می‌شوند. در مقابل الکل، سویا، روغن سویا، گریپ‌فروت، روغن گلرنگ، بادام‌زمینی و روغن بادام‌زمینی باعث کاهش اثربخشی دارو می‌شوند، بنابراین ما توصیه می‌کنیم در هنگام مصرف این دارو از خوردن این مواد غذایی اجتناب کنید، همچنین به دلیل اینکه این دارو سبب افزایش شکستگی استخوان می‌شود توصیه می‌شود سطوح ویتامین دی درزمانی که این دارو را مصرف می‌کنند کنترل شوند که افراد دچار کمبود ویتامین D نشوند و حتماً با پزشک آنکولوژشان درباره سطوح ویتامین D مشورت داشته باشند زیرا ما سطوح بالاتر از حد نرمال رو هم به‌هیچ‌عنوان توصیه نمی‌کنیم. همچنین یک موردی که ما در مورد داروی لتروزول به آن توجه می‌‌کنیم اینکه دیده‌شده بعضی از افراد برای کاهش دردهای استخوانی‌ از دستبندهای مسی استفاده می‌کنند. دستبندهای مس می‌تواند باعث متاستاز سرطان پستان شود، بنابراین توصیه می‌شود در حین درمان با داروهای آروماتاز باید از دستبندها و پوشش‌های مسی استفاده نشود .زیرا مس می‌تواند در متاستاز تاثیر گذار باشد.

۳: هرسپتین

اما عده‌ای دیگر هستند که از داروی هرسپتین استفاده می‌کنند که یک آنتی‌بادی مونونوکلئال هست که به‌صورت تزریقی استفاده می‌کنند. از عوارض این دارو ایجاد علائم شبه آنفولانزا مثل خستگی، بدن‌درد، بی‌خوابی، عوارض گوارشی، کاهش گلبول‌های سفید و افزایش عفونت هست این دارو متأسفانه می‌تواند بر روی قلب یکسری عوارض ناخواسته‌ای ایجاد کند بنابراین توصیه می‌کنیم اگر بیماران دچار بیماری قلبی هستند به پزشک آنکولوژشان اطلاع بدهند و در طی دوره درمان حتماً تحت نظر یک پزشک متخصص قلب قرار بگیرند از طرف دیگر بهتر از مصرف یک سری مواد غذایی اجتناب کنند ازجمله مواد غذایی که دارای کلسترول بالا هستند مثل دل ،جگر، سیرابی و گوشت قرمز بهتر است استفاده نشود. بیماران باید کاهش وزن را حتماً مدنظرشان قرار بدهند از مواد غذایی که دارای قندهای ساده هستند مثل کیک ، شیرینی، کلوچه، نوشابه‌ها، آب‌میوه‌های صنعتی قند و نبات اجتناب کنند و از مصرف هم‌زمان هرسپتین و گریپ‌فروت بهتر است اجتناب کنند اما مصرف سایر مرکبات مثل نارنگی و لیمو و پرتقال می‌تواند باعث اثربخشی دارو شود. همچنین کرفس، جعفری، فلفل، انواع جوانه‌ها، انواع کلم‌ به خاطر ترکیباتی که دارند می‌تواند اثربخشی دارو را افزایش دهند. مورد دیگری که لازم است به آن توجه شود این هست که خانم‌هایی که از این داروها استفاده می‌کنند ممکن است دچار فقر آهن شوند حتماً توصیه می‌شود در حین درمان میزان آهن خون چک شود. اگر فرد دچار آنمی یا کمبود آهن می‌باشد حتماً وضعیت خود را با آنکولوژ در میان بگذارد ولی اگر سطح آهن در حد نرمال قراردارد از مصرف قرص یا مکمل‌هایی که حاوی آهن هستند خودداری نمایید.

 

دکتر مریم مظاهریون دکترای تخصصی تغذیه و رژیم درمانی