طبق اسناد سازمان جهانی بهداشت، از ۴۰ درصد سرطان ها می توان پیشگیری کرد و مواردی هم که قابل پیشگیری نیستند، اگر در سایه خود مراقبتی، نگاه امیدوارانه به اثر بخشی روش های تشخیصی و درمانی و مراجعه به موقع، زود هنگام تشخیص داده شوند، درمان پذیرترند. شاید اگر بدانید که دست کم نیمی از سرطان ها با درمان مناسب علاج خواهند شد زودتر به علائم مشکوک خود توجه کنید.
گاهی در روزنامه ها و شبکه ها اجتماعی چیزهایی را درباره نقش یک عامل در ایجاد سرطان یا پیشگیری از آن می بینید که با مواردی که تا به حال شنیده اید متناقض است. علت آن است که در خیلی از موارد هنوز پژوهش ها درباره نقش این موارد به نتیجه نرسیده اند. اما مواردی زیادی نیزهستند که اثرات ثابت شده ای در ایجاد یا پیشگیری از سرطان دارند و با به کار گیری آنها می توانید احتمال ایجاد سرطان را در خود کاهش دهید. از آنجائیکه به جز موارد زیر، بسیاری از عوامل محیطی دیگر و از همه مهمتر استعداد ژنتیکی نیز در ایجاد سرطان نقش دارند، بنابراین ممکن است حتی با به کارگیری این روش ها نیز دچار سرطان شوید اما تردیدی نداشته باشید که با این روش های ساده، احتمال سرطان را در خود کاهش می دهید یا بروز آن را به تعویق می اندازید. در اینجا به چند پیام کلیدی برای پیشگیری و تشخیص زود هنگام سرطان اشاره می کنیم:
پیام اول: از مصرف دخانیات پرهیز کنید.
پیام دوم: فعالیت بدنی منظم داشته باشید .
پیام سوم: وزن خود را در حالت ایده آل نگه دارید.
پیام چهارم: تغذیه سالم داشته باشید.
پیام پنجم: خود را در برابر عفونت ها محافظت کنید.
پیام ششم : از پوست خود محافظت کنید.
پیام هفتم: در منزل و محیط کار اصول ایمنی را رعایت کنید.
پیام هشتم: زندگی روانی معنوی سالمی داشته باشید.
پیام نهم: زندگی اجتماعی سالمی داشته باشید.
پیام دهم: در صورت دارا بودن علایم هشدار دهنده سرطان به پزشک مراجعه کنید.
۱) از مصرف دخانیات برهیزید.
- استفاده از هر یک از فراورده های توتون مانند سیگار پیپ و قلیان خطرناک است و موجب انواع سرطان از جمله ریه، مثانه، کلیه و دهانه رحم می شود.
- حتی جویدن توتون نیز خطرناک است و احتمال سرطان های دهان و لوزالمعده را زیاد می کند.
- اگر سیگار می کشید، ترک سیگار شاید مهم ترین تصمیم زندگی تان باشد آثار ترک سیگار از همان ساعت های اولیه ترک آشکار می شود.
- هرچه زودتر سیگار راترک کنید، سود بیشتری می برید و هرچه زمان بیشتری سپری شود مزایای حاصل از آن افزایش می یابد.
۲) فعالیت بدنی منظم داشته باشید.
- فعالیت بدنی منظم احتمال سرطان هایی چون پستان و روده بزرگ را کاهش می دهد.
- مطلوب این است که هفته ای ۱۵۰ دقیقه ورزش کنید یا ۷۵ دقیقه ورزش متوسط انجام دهید. اگر بخواهیم ساده بگوییم بهتر است روزانه ۳۰ دقیقه ورزش کنید. به طوری که ضربان قلب شما بالا برود و در کنار آن تمرین هایی برای تقویت عضلات داشته باشید که حتی چند دقیقه ورزش کردن بهتر از ورزش نکردن است. از نشستن طولانی مدت برای تماشای تلویزیون بپرهیزید.
۳) وزن خود را در حالت ایده آل نگه دارید.
- وزن بالا احتمال انواع سرطان به خصوص پستان و پروستات و روده بزرگ را افزایش می دهد.
- توجه داشته باشید که بالا بودن وزن به هنگام تولد رابطه مختصری با خطر سرطان دارد اما افزایش وزن در دوران بزرگسالی در تمام موارد با افزایش خطر سرطان مرتبط است.
- از کاهش و افزایش وزن مکرر بپرهیزید چون اندکی برخطر سرطان تاثیر دارد.
- مصرف مواد غذایی نشاسته ای را کم کنید و از رژیم غذایی که از نظر میوه جات و سبزی جات تازه غنی هستند، استفاده کنید.
- از نوشیدنی های شکردار پرهیز کنید و این نوشیدی ها را با آب جایگزین کنید.
- به اندازه مناسب غذا بخورید. سعی کنید و عده های اصلی غذا حذف نگردد، زیرا در این صورت ناچار به ریزه خواری خواهید شد.
- غذا را در کمال آرامش صرف کنید. در حالت استرس و اضطراب غذا نخورید.
۴) تغذیه سالم داشته باشید.
- از غذاهای کم چر ب و تا حد امکان فاقد چربی های حیوانی استفاده کنید.
- روزانه ۵ وعده از سبزی ها و میوه ها استفاده کنید.
- از روش های صحیح پخت مانند کبابی، بخارپز، آبپز و پخت ملایم در حرارت کم استفاده کنید. غذاهای نیم سوخته و سوخته (کباب، جوجه کباب، ته دیگ، سیب زمینی و پیاز داغ سوخته) مصرف نکنید.
- از مصرف انواع گوشت های دودی شده، نمک سود شده یا فرآوری شده با مواد شیمیایی و نگه دارنده مانند سوسیس و کالباس و کنسرو بپرهیزید.
- مصرف قند شکر تصفیه شده را کاهش دهید.
- مصرف نمک را محدود کنید و برای طعم دار کردن غذا از ادویه و چاشنی گیاهی استفاده کنید.
- از مصرف مشروات الکی پرهیز نمایید. هرچه میزان مصرف الکل بیشتر و طول دوره آن طولانی تر باشد، احتمال سرطان افزایش می یابد.
۵) خود را در برابر عفونت ها محافظت کنید.
- برای پیگیری از ابتلا به ویروس هپاتیت بی (HBV) لازم است به خصوص افراد پرخطر واکسن بزنند مانند کسانی که با فرآورده های خونی سرکار دارند و یا رفتارای جنسی پر خطر دارند.
- برای آمیزش جنسی از وسایل یا مواد محافظت کننده، استفاده کنید تا به ویروس پاپلیوم انسانی و سرطان های ناشی از آن مانند سرطان دهان، دهانه رحم و مقعد مبتلا نشوید.
۶) از پوست خود محاظت کنید.
- سعی کنید در معرض نور خورشید قرار نگیرید به خصوص از ساعت ۱۰ صبح تا ۴ عصر. اما باید توجه کرد که میزان نور ملایم خورشید به بدن برسد چرا که در غیر این صورت، با افزایش احتمال کمبود ویتامین D، زمینه ایجاد برخی سرطان ها فراهم می شود.
- در صورتی که مجبورید در تماس طولانی مدت با تابش آفتاب باشید، از کرم ضد آفتاب، کلاه آفتاب گیر،عینک آفتابی و پوشش مناسب مثل لباس سفید آستین دار و یقه بلند استفاده کنید.
- از عینک های آفتابی که میزان جذب اشعه فرابنفش UV آنها ۱۰۰ تا ۹۹ درصد است استفاده کنید.
- از کرم یا لوسیون ضد آفتابی استفاده کنید که دارای طیفی گسترده باشد و فاکتور محافظتی آفتاب (SPF) آن بطور متوسط ۱۵ باشد.
- در نزدیکی آب، برف، شن باید بیشتر احتیاط نمود زیرا آنها اشعه های مضر خورشید را باز می تابانند.
- اشعه فرا بنفش خورشید، حتی در روزهای ابری نیز به سطح زمین می رسد. بنابراین توصیه می شود هر روز از کرم ضد آفتاب استفاده کرده و هر دو ساعت یک بار، آن را تجدید کنید. همچنین بعد از شنا و تعرق زیاد نیز، استفاده مجدد از کرم ضد آفتاب لازم است.
- بعد از تماس با نور خورشید، دوش بگیرید و عرق موجود روی پوست، نمک، مواد شیمیایی و فرآورده های ضد آفتاب را از تن خود بشویید.
- اگر مرتب آرایش می کنید از لوازم آرایشی بدون چربی استفاده کنید زیرا لوازم آرایش چرب، منافذ پوستی را می بندند. مواد آرایشی دارای SPF به هیچ عنوان جایگزین کرم های مخصوص ضد آفتاب نیستد.
- از برنزه شدن چه از طریق خوابیدن در برابر نور خورشید یا لامپ های فرا بنفش پرهیز کنید.
- داروها می تواند پوست را نسبت به آفتاب حساس تر کند، از جمله : برخی آنتی بیوتیک ها مانند خانواده تتراساکلین، ناپروکسن داروهای ضد افسردگی، ضد پرفشاری خون، داروهای قلبی و دیابت.
۷) درمنزل و محیط کار اصول ایمنی را رعایت کنید.
- برخی مشاغل شامل کشاورزی، سم پاشی، نقاشی، مبل سازی، کار در صنایع آهن، فولاد، زغال سنگ، لاستیک و کار تولید یا تعمیر پوتین و کفش خطر برخی سرطان ها را افزایش می دهند.
- از تماس با آفت کش ها بپرهیزید جذب آفت کش ها بیشتر از راه پوست صورت می گیرد در صورت تماس باید بدن رابه سرعت شستشو داد.
- به هنگام کار با حلال ها باید مطمئن شوید که اتاق کاملا تهویه می شود. در صورت امکان در بیرون از منزل کار کنید یا پنجره ها را باز کنید.
- از برخورد غیر ضروری با اشعه ایکس تا حد امکان پرهیز کنید.
- اگر درمحیطی کار می کتید که در آن در معرض تراکم بالایی از ذرات ریز، الیاف و گردو غبار قرار دارید، ماسک محافظ مناسب را روی بینی خود قرار دهید مطمئن شوید ماسک به طرز صحیح روی صورت شما قرار گرفته است و مانع از دید شما نمی شود.
- تا حد ممکن سطوح کاری عاری از گرد و غبار و مود شمیایی نگه دارید و از روش های تمیز کردن تر (مرطوب ) استفاده نمایید تا گرد و غبار ایجاد نشود.
۸) زندگی روانی معنوی سالمی داشته باشید.
- در زندگی اهداف واقع گرایانه داشته باشید.
- از تنش و اضطراب پرهیز کنید. اضطراب سیستم دفاعی بدن را تضعیف می کند.
- در صورت دارا بودن علایم بیماری روانی مانند افسردگی به پزشک مراجعه کنید.
- به طور میانگین هفت ساعت در شب بخوابید. نداشتن خواب خواب کافی میل به خوردن شیرینی رابالا و قدرت دفاعی بدن را پایین می برد.
- خویشتن را دوست بدارید و به جسم و روان خود احترام بگذارید.
- زندگی سختی های زیادی دارد اما شاید باورهای امیدوارانه یگانه راهی باشد که می توان دشواری ها را پشت سر گذاشت.
- دقایقی از روز را به خلوت کردن با خود و نماز و نیایش بپردازید تا به آرامش برسید.
- به خداوند و حکمت او اعتماد کنید و به رحمت او امیدوار باشید.
۹) زندگی اجتماعی سالمی داشته باشید.
- با دیگران با مهربانی و احترام رفتار کنید.
- از رقابت ها ناسالم و تنش آفرین بپرهیزید.
- به عقاید دیگران احترام بگذارید و به آنها توهین نکنید.
- دیگران را دوست بدارید و قضاوت زود هنگام نداشته باشید.
- همه آدم ها، خوبی ها و بدی هایی دارند آنها را همان گونه که هستند بپذیرید.
- اگر کسی در حق شما بدی کرد، خشم خود را کنترل کنید و تلاش کنید اورا ببخشید. اگر به موضوعات از دیدگاه دیگران نگاه کنید شاید خیلی از بدی های دیگران را راحت تر بپذیرید.
- از خود و دیگران توقعات غیر واقع بینانه نداشته باشید تا باعث رنج و ناراحتی شما نگردد.
- در زندگی با دیگران مشورت کنید اما در پایان خود تصمیم گیری کنید. نگذارید دیگران احساسات و هیجانات شما را هدایت کنند.
۱۰) در صورت دارا بودن علایم هشدار دهنده سرطان به پزشک مراجع کنید.
- ابتلای به سرطان در اقوام درجه یک
- تغییر در خال های پوستی
- زخم های بدون بهبود
- توده در هر جای بدن
- سرفه یا گرفتگی صدای طولانی مدت
- اختلال بلع یا سوءهاضمه طولانی
- استفاغ یا سرفه خونی
- اسهال یا یبوست طولانی
- خونریزی غیر طبیعی ادرار، مدفوع، واژن، نوک پستان
- بی اشتهایی یا کاهش وزن بی دلیل
