سرطان زمانی ایجاد می‌شود که سلول‌های غیرطبیعی در بدن شروع به تکثیرمی کنند و از کنترل خارج می‌گردند. تقریباً تمام سلول‌های بدن می‌توانند سرطانی شوند و به سایر نقاط بدن نیز منتقل شوند.
معده
غذا پس از جویدن و بلعیدن، از طریق مری به معده منتقل می‌شود. مری و معده در ناحیه‌ای تحت عنوان ناحیه GE (Gastroesophageal junction) به هم متصل می‌گردند که درست در زیر دیافراگم (لایه نازک عضلانی که در تنفس نقش دارد) قرار دارد. معده یک ارگان کیسه‌مانند است که با نگهداری غذا و ترشح اسید و پپسین شروع به هضم غذا می‌کند. سپس مخلوط غذا و اسید و پپسین وارد بخش اول روده کوچک به نام دوازدهه می‌گردند.
سرطان معده با سرطان‌های دیگر که ممکن است در شکم رخ دهد، مانند؛ سرطان کولون (روده بزرگ)، کبد، پانکراس یا روده کوچک، نباید اشتباه شود زیرا این سرطان‌ها می‌توانند علائم مختلف و درمان‌های مختلف داشته باشند.
بخش‌های مختلف معده:
معده ۵ بخش دارد:
- کاردیا (cardia): قسمت اول نزدیک به مری
- فوندوس (fundus): قسمت فوقانی معده در کنار قلب
- بادی (corpus): بخش اصلی معده، بین قسمت‌های بالا و پایین
- انتروم (antrum): بخش پایین (نزدیک روده)، جایی که غذا با اسید مخلوط می‌شود
- پیلور Pylorus: آخرین بخشی از معده است که به‌عنوان یک دریچه برای کنترل تخلیه محتوی معده به روده باریک عمل می‌کند
سه قسمت اول معده (کاردیا، فوندوس و بادی) گاهی معده پروگزیمال (فوقانی) نامیده می‌شود. برخی از سلول‌ها در این قسمت از معده، اسید و پپسین (آنزیم گوارشی)، ترشح می‌کنند که به هضم مواد غذایی کمک می‌کنند. سلول‌های این ناحیه همچنین پروتئینی به نام فاکتور داخلی تولید می‌کنند که عامل اصلی جذب ویتامین B12 برای بدن است.
۲ قسمت پایین‌تر (آنتروم و پیلوروس)، معده دیستال (تحتانی) نامیده می‌شود.
معده دارای ۲ انحنا است که مرزهای داخلی و خارجی آن را تشکیل داده که به ترتیب انحنای کوچک و انحنای بزرگ، نامیده می‌شوند.
اندام‌های دیگر در کنار معده شامل روده بزرگ، کبد، طحال، روده کوچک و پانکراس هستند.
دیواره معده از نظر بافت‌شناسی شامل ۵ لایه است:
درونی‌ترین لایه معده لایه مخاطی یا موکوزال است. این لایه جایی است که اسید معده و آنزیم‌های گوارشی ساخته می‌شوند. اکثر سرطان‌های معده از این لایه شروع می‌شوند.
لایه بعدی، یک لایه حمایت‌کننده به نام submucosa یا زیر مخاط می‌باشد.
در خارج از این لایه، لایه عضلانی قرار دارد که لایه ضخیمی بوده و محتویات معده را حرکت داده و مخلوط می‌کند.
دو لایه بیرونی، لایه زیرسروزی (صفاقی) و سروزی (صفاقی) می‌باشد که معده را می‌پوشانند.
این لایه‌ها در تعیین مرحله (میزان گسترش) سرطان و تعیین پیش‌آگهی (چشم‌انداز) بیمار، مهم هستند. وقتی‌که توده سرطان رشد می‌کند و از لایه مخاطی به دیگر لایه‌ها گسترش پیدا می‌کند و آنها را درگیر می‌کند، یک سرطان پیشرفته تلقی شده و پیش‌آگهی بیمار خوب نخواهد بود.
گسترش سرطان معده:
سرطان‌های معده رشد آهسته‌ای دارند. قبل از ایجاد سرطان واقعی، تغییرات پیش سرطانی معمولاً در لایه داخلی (مخاط) معده رخ می‌دهد. این تغییرات اولیه به‌ندرت موجب ایجاد علامت می‌شوند و به همین دلیل اغلب ناشناخته می‌مانند.
سرطان‌های شروع‌شده در بخش‌های مختلف معده، ممکن است علائم مختلف و پیش‌آگهی متفاوتی داشته باشند. محل سرطان می‌تواند روش‌های درمان را تحت تأثیر قرار دهد. به‌عنوان مثال، سرطان‌هایی که در محل GE شروع می‌شوند، درمانی مشابه درمان سرطان‌های مری دارند.
سرطان معده که از قسمت کاردیا معده شروع می‌شود و بعد از آن به محل GE گسترش می‌یابد، مانند سرطان مری مرحله‌بندی و درمان می‌شود.
انواع سرطان معده:
آدنوکارسینوما
اکثر (حدود ۹۰٪ تا ۹۵٪) سرطان‌های معده، آدنوکارسینوما (شایع‌ترین) هستند. این سرطان‌ها، از سلول‌هایی لایه داخلی معده (مخاط) تشکیل می‌شوند.
لنفوم
این نوع از سرطان، سرطان‌های بافت سیستم ایمنی بدن هستند که گاهی در دیواره معده یافت می‌شوند، درمان و بهبود آن بستگی به نوع لنفوم دارد.
تومور استرومائی دستگاه گوارش (GIST)
این تومورهای نادر از اشکال بسیار اولیه سلول‌های دیواره معده، به نام سلول‌های بینابینی کجال منشأ می‌گیرند. برخی از این تومورها غیر سرطانی (خوش‌خیم)؛ و برخی بدخیم هستند. اگرچه GIST ها در هر قسمتی از دستگاه گوارش می‌توانند باشند، ولی بیشتر در معده یافت می‌شوند.
تومور کارسینوئید
این تومورها از سلول‌های تولیدکننده هورمون در معده شروع می‌شوند. اکثر این تومورها به اندام‌های دیگر گسترش نمی‌یابند.
سرطان‌های دیگر
انواع دیگر سرطان، مانند کارسینوم سلول سنگفرشی، کارسینوم سلول کوچک و لیومیوسارکوم، می‌توانند در معده شروع شوند، اما این سرطان‌ها بسیار نادر هستند.
منبع: verywellhealth.com
مترجم: فاطمه حسنلو
ویراستار: مریم افروزی
پزشک مشاور: دکتر فرامرز کریمیان
