اگر یکی از دوستان و یا آشنایان شما مبتلا به بیماری سرطان است، بهتر است دربارۀ سخنانی که ممکن است باعث رنجش و یا امیدواریِ بیشتر آنها شوند، بیشتر بدانید. تعداد بسیاری از افراد مبتلا به سرطان ریه نظر خود را دربارۀ آسیب هایی که از حرف ها و نظرات اطرافیان و نزدیکان خود می بینند، به اشتراک گذاشته اند. این سخنان معمولاً با نیت خوب و به منظور نشان دادن همدردی و درک کردن افراد به زبان می آیند، ولی اکثر اوقات آزاردهنده و مخرب هستند و این در حالی ست که فرد بیشترین نیاز را به عشق و حمایت دارد.
بسیاری از افراد مبتلا به سرطان معتقدند چیزی که در اصل آنها را آزار میدهد، کلمات نیستند بلکه برداشتی ست که از آن کلمه ها دریافت می کنند. برای مثال وقتی از یک فرد بهبود یافته، میپرسید: “چطور فهمیدی که سرطانت بهبود یافته است؟”، به جای اینکه عشق و نگرانی شما را دریافت کند، بیشتر ترس از برگشت دوباره و متاستاز را به او القا کردهاید و آنها حس خواهند کرد که در مسیر درمان سرطان تنها هستند.
حرفی که ممکن است به نظر فرد مبتلا به سرطان آزاردهنده باشد، ممکن است از نظر شما در وهلۀ اول معنای خاصی نداشته باشد.
هدف از این مقاله، این نیست که شما خود را بابت حرف هایی که قبلا به آشنای مبتلا به سرطان خود گفته اید، سرزنش کنید. این افراد شما را خواهند بخشید ولی اینکه از این لحظه به بعد شما در انتخاب کلماتتان دقیق باشید ممکن است سبب گردد که این افراد کمتر احساس تنهایی کنند. همچنین، این مقاله برای اظهارات آزاردهنده ای که ممکن است افراد بیان کنند، جاگزینی ارائه دادهاست.
۱- به او نگویید “چه مدت است که سیگار میکشی؟”
در سراسر جهان معمول است که بیماران مبتلا به سرطان ریه با این سوال مواجه میشوند. این سوال برای اغلب بیماران بسیار دردناک است چراکه حس میکنند دیگران آنها را به خاطر ابتلا به این بیماری سرزنش میکنند. مردم معمولاً دربارۀ سیگار کشیدن و یا زمان آن سوال میکنند تا از در امان بودن خود از سرطان ریه اطمینان حاصل کنند. امّا بهتر است بدانید که هر فردی که ریه دارد، ممکن است به این بیماری مبتلا گردد.
بسیاری از رفتارهای اشتباه افراد ممکن است خطر ابتلا به سرطان را افزایش دهد، امّا به دلایلی سرطان ریه متفاوتتر است. در رابطه با مبتلایان به سرطان ریه، سوال کردن در رابطه با سیگار کشیدن را یک خط قرمز در نظر بگیرید. نکتۀ حائز اهمیت این است که ۲۰ درصد از بانوانی که به سرطان ریه مبتلا شده اند هرگز سیگار نکشیده اند و احتمال وقوع این بیماری در جوانانی که سیگاری نیستند، رو به افزایش است. با این حال حتی اگر فرد مبتلا به سرطان ریه طولانی مدت از سیگار استفاده کرده باشد، نیز نیازمند دریافتِ عشق، مراقبت و بهترین درمانهای پزشکی است.
مردم برای رنجاندن فرد بیمار دربارۀ سیگار کشیدن سوال نمیکنند. بلکه، این پرسش راهی ست تا با آن، در امان بودن خود را از این بیماری تضمین کنند.
البته در رابطه با این سوال، اختلاف نظرهایی وجود دارد. برخی معتقدند که پرسیدن این سوال از افراد مبتلا به سرطان ریه باعث آگاهی دیگران دربارۀ خطرات ناشی از استعمال دخانیات می شود. در پاسخ به این افراد لازم است ذکر کنیم که منابع فراوان دیگری، به جز رنجاندن بیماریان مبتلا به سرطان ریه، برای افزایش آگاهی درباره این موضوع وجود دارد.
میتوانید جملۀ زیر را جایگزین این پرسش کنید:
” از اینکه با این بیماری روبرو شدی متأسفم.”
یا ” از اینکه به این بیماری مبتلا شدی متأسفم.”
۲- به او نگویید “اگر چیزی لازم داشتی با من تماس بگیر”
این سوال اشتباه محض است، چراکه اکثر اوقات دوست شما تماسی با شما برقرار نخواهد کرد. زمانی که از کسی می خواهید با شما تماس بگیرد مسئولیت این کار را بر دوش او گذاشته اید، در حالیکه زندگی با سرطان به خودی خود مسئولیت سنگینی به حساب می آید. علاوه براین، از آنجایی که این جمله از تعارفات رایج محسوب می شود و ممکن است فرد حس کند که این جمله از روی محبت فرد و تعارف باشد.
امّا این موضوع، به این معنا نیست که شما نباید پیشنهاد کمک بدهید، بلکه بهتر است از آنها بپرسید که در یک زمینۀ خاص چه کمکی از شما برمی آید. این کار باعث می شود که دوست شما نیازی به فکر کردن نداشته باشد. زمانیکه افراد تحت درمان سرطان هستند، اندیشیدن دربارۀ پیشنهادات، می تواند برای آنها آسان نباشد، چراکه این افراد ممکن است با تصمیماتی که باید در رابطه با درمان خود بگیرند، احاطه شده باشند. پس پرسیدن سوالات ساده در یک زمینۀ خاص می تواند کارساز باشد. برای مثال، می توانید از او بپرسید که “اجازه دارید شنبه به او سر بزنید و با هم در باغچۀ خانه اش گل بکارید؟”. اگر موافق بود، کافیست شنبه به تنهایی و یا با تعدادی از دوستان مشترک خود به او سر بزنید و باغچه اش را پر از گل کنید.
بسته به شخصیت دوستتان و رابطه ای که با او دارید، گاهی اوقات انجام کاری بدون سوال پرسیدن می تواند بهترین هدیه برای او باشد.
نکات آخر: در صورت نیاز دوستتان را به گردش ببرید. به او اطمینان دهید که در صورت رد کردن پیشنهادتان، شما را نمی رنجاند و یا زمانی که هدیه ای برای او آماده کرده اید، از او انتظار تشکر کردن و یا استفاده از آن را ندارید.
می توانید بگویید:
“می تونم فردا بیام پیشت تا پنجره ها رو تمیز کنیم؟”
صدها نمونۀ دیگر از این پیشنهادات وجود دارد، مثل “می تونم تو رو برای درمان بعدیت برسونم؟”، این به نیاز دوست (و یا آشنای) شما بستگی دارد، ولی نکتۀ مهم، ارائۀ پیشنهادات قابل لمس است، به طوری که فرد حضور شما را به وضوح حس کند. حتی تصمیم گرفتن دربارۀ این پیشنهادات ممکن است برای فرد بیمار چالش برانگیز باشد.
۳- نگویید “همسر سابق دخترعموی کوچک همسایۀ من سرطان ریه داشت و … را انجام می داد.”
این اتفاق نیز به وفور مشاهده می شود. به دنبال اطلاع از اینکه فردی به یک بیماری خاص مبتلا شده است، داستان هایی دربارۀ افرادی که می شناسیم و بیماری مشابهی داشته اند، بازگو می کنیم. اگرچه این کار با قصد ایجاد ارتباط با فرد بیمار انجام می شود امّا متأسفانه سبب می شود که آن فرد بیش از پیش احساس تنهایی کند.
بازگو کردن داستان هایی از افرادی که فوت شده اند و یا شایعات ترسناک از دوره درمان، آخرین چیزهایی ست که فرد مبتلا به سرطان قصد شنیدن آنها را دارد. هرگونه مقایسه ای می توانند سبب تضعیف روحیه و آزار فرد گردد. برای مثال، شاید فردی بگوید که “دختر من نیز مبتلا به همین بیماری بود، با این حال حتی یک روز را هم مرخصی نگرفت”. ممکن است هدف از این صحبت، کاهش ترس فرد بیمار از مراحل درمان باشد، امّا اگر فرد نیاز به زمانی برای استراحت داشته باشد، ممکن است حس کند که فرد مقابل درحال قضاوت اوست. در مقابل، این شخص ممکن است به این اشاره کند که خواهرش نه تنها کارش را ترک کرده است بلکه همسرش او را در کارهای منزل کمک می کند. اگر دوست شما یک والد مجرد باشد که برای تأمین بیمۀ سلامتش نیاز به کار کردن دارد، این حرف می تواند مخرب باشد.
در شرایط نادری، بازگو کردن برخی داستانها میتواند برای شخص مبتلا به سرطان سازنده باشند. برای مثال، اگر دوست شما به تازگی متوجه شده است که مبتلا به سرطان ریۀ مرحلۀ ۴ است، اینکه او را با شخصی که ۱۵ سال پیش این بیماری را در همان مرحله تجربه کردهاست و در سلامتی زندگی میکند، خالی از لطف نخواهد بود. توجه داشته باشید؛ اگر شما درک عمیقی از بیماری دوستتان ندارید بازگو کردن تجربیاتتان ممکن است هوشمندانه نباشد و او را آزرده خاطر کند. حتی اگر از جزئیات بیماری او اطلاع دارید، باید محور صحبتهایتان بر بیماری دوستتان باشد، نه افرادی که با سرطان مواجه شده اند.
میتوانید بگویید:
“اوضاع چطور پیش میره؟”
و به حرفهایش گوش کنید.
۴- از گفتن “میدونم چه حسی داری” خودداری کنید
حسی که با گفتن این جمله در ذهن دوست شما تداعی میشود این است که “واقعاً؟ می دونی داشتن بدنی بیمار، با نوع خاص سرطانی که دارم و عوارض خاصی که تجربه میکنم و زندگی با بچه هام تو خونه ام با نگرانی های مالی فعلیم چه حسی داره؟”. ما متوجه شده ایم که اغلب افرادی که این جمله رو ادا می کنند، قصد حمایت دارند و می خواهند فرد مقابل کمتر احساس تنهایی کنند، امّا در واقع، بیان این جمله، حس تنهایی بیشتری به دوستتان القا میکند.
تنها اگر خود شما مبتلا به سرطان ریه و یا حداقل سرطان دیگری هستید، قادر به درک وضعیت دوستتان _و نه کاملاً_ هستید. زندگی هر فرد مبتلا به سرطان متفاوت است. ممکن است که اگر شما خود زمانی مبتلا به سرطان بوده اید، بیان این جمله وسوسه انگیز به نظر آید. در برخی از موارد، ابتلا به سرطان به شما اجاۀ ورود به جامعۀ پنهانی بهبود یافتگان می دهد، امّا با این حال مقایسۀ بیماران مبتلا به سرطانی که بهبود یافته اند با افرادی که در حال حاضر درگیر به این بیماری هستند، دردناکتر خواهد بود. برای مثال، شنیدن این جمله از فردی که مبتلا به سرطان پستان است برای فردی با سرطان ریه دلگرم کننده نخواهد بود.
می توانید جملۀ زیر را جایگزین کنید:
“حالت چطوره؟”
و خودتان را برای گوش دادن به او آماده کنید.
۵- به او نگویید “مثبت فکر کن”
مثبت اندیشیدن برای بیماران مبتلا به سرطان بد نیست، حتی تحقیقات نشان می دهند که نگرش مثبت ممکن است به سیستم ایمنی بدن کمک کند و هورمون های استرس را در بدن افراد کاهش دهد. با این حال زمان هایی ست که فرد نیاز دارد گریه کند.
القای مثبت اندیشی به فردی که در حال مقابله با سرطان است، منجر می شود که این افراد جلوی احساسات خود را بگیرند، که به نوبۀ خود باعث می شود احساسات خود را خاموش کنند و آنها را بروز ندهند.
همانطور که تجربۀ احساسات منفی در افراد سالم نیز عادی ست، این احساسات (از قبیل خشم، ناراحتی و ترس) در میان بهبود یافتگان نیز رایج و عادی است. این احساسات در حضور سرطان بیان نمی شوند و می تواند فرد را از لحاظ جسمی (دوراهی مبارزه یا پرواز) تحت تأثیر قرار دهندو در اشکال دیگری بروز پیدا کنند. بروز احساسات منفی و عصبانیت توسط افراد مبتلا به سرطان یک امر مهم است.
جملۀ “تو قوی هستی” نیز همین تأثیر را براین افراد خواهد داشت. اگر قصد حمایت از دوستتان که مبتلا به سرطان است را دارید، اجازه دهید ضعف و ترس خود را بیان کند.
میتوانید به جای ” مثبت فکر کن”، بگویید:
“میدونم وقتایی هست که دلگیر
هستی. اگه نیاز به شونهای واسه گریه کردن داشتی
همیشه رو من حساب کن.”
۶- توصیه نکنید. نگویید “تو باید … را انجام بدی”
به لیست زیر توجه کنید:
- رژیم ماکروبیوتیک بگیر.
- تجدیدنظر کن.
- فقط غذاهای ارگانیک بخور.
- جدیدترین داروهای گیاهی رو امتحان کن.
- برو مکزیک و درمان لاتریل (روشی که قبلاً برای درمان سرطان مورد بحث و جدل بوده است) را امتحان کن.
- به متخصص آنکولوژیست (فلان شخص) مراجعه کن.
- …
برخی پیشنهاداتی که نزدیکان ارائه میکنند، خوب، برخی بی اثر ولی برخی از آنها ممکن است خطرناک باشد. بیماران مبتلا به سرطان فراوانی بودند که به توصیۀ دوستان نزدیک خود، درمان های رایج از قبیل جراحی یا شیمی درمانی را رها کردند و هر دوساعت یک لیوان آب هویج نوشیده اند. در تحقیقی که در سال ۲۰۱۸ در مجلۀ JAMA Oncology چاپ شده است، نشان داده شده است افرادی که درمان های رایج را کنار گذاشته اند و درمان های مکمل را دنبال می کنند دو برابر بیشتر در معرض خطر مرگ قرار دارند. اگر دوست شما این مقاله را مطالعه کرده باشد، هیچگاه چنین پیشنهاداتی را قبول نخواهد کرد.
اگر قصد ارائۀ پیشنهادی مشابه این را دارید، بیشتر فکر کنید. دوست شما به احتمال زیاد تحقیقات فراوانی انجام داده است و درحال حاضر درگیر انتخاب بین گزینه های موجود است. بنابراین، اینکه به دوستتان دربارۀ انتفاع پزشکان از روند درمانی کنونی بگویید، کمک چندانی به او نخواهد کرد.
می توانید بگویید:
“به نظر میاد که تیم پزشکی خوبی رو انتخاب کردی ولی اگه نیاز داشتی خوشحال می شم کمکت کنم تا دربارۀ گزینه های دیگه ای که موجودند تحقیق کنیم.”
۷- نگویید “همه چی درست میشه”
حتی اگر شما شخص آنکولوژیست هستید که در نوع سرطان دوستتان متخصص هستید، با این وجود افراد مختلف با هم تفاوت دارند. دو فرد مبتلا به یک نوع تومور سرطانی یکسان، ممکن است با سطح مولکولی متفاوتی از سرطان روبه رو باشند. از طرفی، ممکن است بدن هریک جواب متفاوتی به درمان ها داشته باشند. حتی اگر دوست شما بر اساس شواهد عقلانی بهبود یابد، با این حال این جملۀ مناسبی برای حمایت از او نخواهد بود.
اینکه به دوستتان بگویید که “مطمئن هستید که خوب خواهد شد”، احتمالاً نه تنها اشتباه نیست، بلکه ترس او را از مراحل درمان و آینده کاهش خواهد داد.
گزینۀ بهتر، گفتن جملۀ زیر است:
“من همراهت خواهم بود.”
و برای شنیدن از ترسهایش آماده باشید.
۸- از نسبت دادن بیماری او به امتحان الهی بپرهیزید
همچنین جملات مشابه، مثل “هر اتفاقی یه دلیلی داره”، را به کار نبرید. با شنیدن چنین جملاتی، فرد به سادگی جواب خواهد داد که “حق با شماست ولی خدا می تونست بدون مبتلا کردن من به سرطان امتحانم کنه”.
از لحاظ دینی نیز هیچگاه گفته نشدهاست که خداوند بندگانش را به سرطان مبتلا می کند تا بتوانند به دیگران کمک کنند. در عوض، اکثر روحانیون معتقدند که انسان ها به سرطان مبتلا می شوند چراکه در دنیای فانی حضور دارند و در طول مسیرشان خداوند آنها را همراهی می کند. درست است که این تجربه ممکن است که فرد مبتلا به سرطان به همنوع خود کمک کند، اما بیان این حرف به فرد مبتلا به سرطان کمکی نمی کند. بیان این جمله فرد بیمار را وادار می کند که نیاز خود به حمایت و عشق را فراموش کند و به نیاز دیگران اهمیت بیشتری بدهد.
از طرفی دیگر، اینکه به فرد بیمار بگویید “اگر به خدا ایمان داشته باشی، کاملاً بهبود پیدا میکنی” نیز به همان اندارزه آزاردهنده خواهد بود. بسیاری از ما افراد با ایمانی را می شناختیم که در مواجهه با سرطان شکست خوردهاند. همچنین، گاهی برای افرادی که ایمان ندارند معجزه شدهاست.
گفتن جملۀ زیر بهتر عمل خواهد کرد:
“می تونم برات دعا کنم؟”
و اگر موافقت کرد، حتماً این کار را برایش انجام دهید.
۹- از او نپرسید که “دوست نداشتی به جای سرطان ریه، سرطان پستان داشتی؟”
این حرف از آنجایی که در میزان حمایت (و بودجه) برای سرطان ریه در مقایسه با سرطان پستان، تعادل وجود ندارد، درست به نظر میرسد، امّا این موضوع به اندازۀ کافی واضح و دردناک است که نیازی به یادآوری آن نباشد.
در نوشته ای از یک فرد مبتلا به سرطان سینه که در رابطه با آگاهی دربارۀ سرطان ریه بود، آمده است: ” بهبود یافتگان سرطان ریه نیز می بایست همچون بهبود یافتگان سرطان پستان دست به کار شوند و تغییری ایجاد کنند.” این حرف درست است، بهبود یافتگان سرطان پستان قدم بزرگی در افزایش سطح آگاهی افراد از این بیماری برداشته اند ولی برای راه رفتن یا دویدن برای آگاهی بخشی دربارۀ سرطان ریه، به داشتن ریه نیاز است و اینکه شما زنده باشید. میزان بقای ۵ ساله بعد از بهبودی سرطان پستان ۹۰ درصد است این درحالی ست که این آمار برای سرطان ریه کمی بیشتر از ۱۸ درصد است.
می توانید بگویید:
“من برای همکاری به عنوان مدافع سرطان ریه راغب و آماده هستم.”
۱۰- سکوت نکنید
سکوت می تواند سختترین چیز برای فردی باشد که مبتلا به سرطان است.
یکی از بزرگترین ترس های افراد مبتلا به سرطان تنهایی ست_ تنهایی حین درمان، درد داشتن، مرگ و یا زنده ماندن.
اینکه بدانیم مطالب زیادی وجود دارد که نباید در حضور افراد مبتلا به بیماری سرطان به زبان آورده شوند، بسیار مهم است ولی سخن گفتن بهتر از سکوت است. افراد مبتلا به سرطان در این موارد بخشنده اند اما اینکه احساس رها شدن داشته باشد به شدت دردناک خواهد بود.
در عوض بگویید:
“نمیدونم چی بگم.”
جمع بندی و نکات عمومی
از آنجایی که سکوت بدترین موضعی ست که می توانید در مقابل افراد مبتلا به سرطان ریه اتخاذ کنید، نمی خواهیم ذهن افرادی که این مطلب را می خوانند، با ترس از بیان جملات اشتباه تنها بگذاریم. افراد مبتلا به سرطان درک می کنند که ممکن است برای نزدیکانشان صحبت کردن سخت باشد. به جای اینکه جملاتی را حفظ کنید، تعدادی از نمونه های کلی می تواند شما را کمک کند.
- کمتر صحبت کنید و بیشتر شنونده باشید.
- سوال بپرسید و اجازه دهید دوستتان مکالمه را هدایت کند.
- دوست شما بیشتر از اینکه شما چیزی را درست کنید یا کاری انجام دهید، به حضور شما احتیاج دارد.
- نصیحت نکنید.
- انتقاد نکنید.
- افراطی نباشید: چه کوچک نشان دادن و چه فاجعه آمیز نشان دادن سرطا ن می تواند فرد مبتلا به سرطان را برنجاند.
“سخنان، نگاه ها و رفتارهای محبت آمیز و به گرمی دست کسی را فشردن، سلاح های زیبایی برای جنگ نامرئی انسان ها با مشکلاتشان هستند.” – جان هال ( John Hall )
منبع: verywellhealth.com
مترجم: هدیه گرانمایه
ویراستار: مریم افروزی
پزشک مشاور: دکتر
فرامرز کریمیان
