زمانی که والدین با تشخیص سرطان فرزند خود مواجهه می‌شوند احساسات مختلفی از قبیل غم، اندوه، ناامیدی، گناه و ترس را تجربه می‌کنند. یکی از این احساسات احساس نگرانی و سردرگمی در مورد اینکه چگونه با فرزند خود در این مورد صحبت کنند، است. این احساسات ذهن آنها را پر از سوال‌هایی می‌کند و به نگرانی‌شان بیشتر دامن می‌زند.
سوال‌هایی از قبیل چگونه به او بگوییم سرطان دارد؟ چطور مفهوم سرطان را برایش توضیح دهیم؟ اگر حقیقت را بفهمد چگونه رفتارمی‌کند؟ با مراحل درمانی چگونه کنار بیاید؟ و هزاران سوال دیگر به ذهنشان خطور می‌کند.
در مراحل اولیه تشخیص سرطان، والدین دچار نوسانات روانی مختلفی می‌شوند و پذیرش این موضوع برایشان بسیار دشوار است. این سردرگمی بر روی نحوه رفتار آنها با کودک نیز تأثیر می‌گذارد. محبت‌های افراطی، مراقبت‌های مداوم و گریه‌های مکرر، کودک را دچار پریشانی می‌کند. در این مرحله والدین برای حفظ آرامش خود و کودک و پذیرش این واقعیت تلخ بهتر است از مشاوران حوزه سلامت کمک بگیرند و بعد از عبور از این مرحله و کسب آرامش نسبی با کودک در مورد بیماری‌اش صحبت کنند. بسیاری از والدین خبر سرطان فرزندشان را از پزشک دریافت می‌کنند. بنابراین هرچه زودتر باید این خبر را به فرزندشان اطلاع دهند، البته لازم نیست که تمام اطلاعات را با جزئیات کامل برای او توضیح دهند.
چگونه به فرزندم بگویم سرطان دارد؟
فرزندتان از لحن صدای شما و حالات صورت شما می‌تواند حدس‌هایی بزند. بنابراین بهتر است زمانی که آرام هستید با او صحبت کنید. با افرادی که در گروه درمانی و مراقبتی فرزندتان هستند (مثل مددکاران اجتماعی و روانشناسان کودک) ارتباط داشته باشید. مددکاران اجتماعی افراد متخصصی هستند که با افراد و خانواده ایشان در مورد احساسات، نیازهای روانی و جسمانی، کمک کردن برای یافتن خدمات حمایتی گفتگو می‌کنند. روانشناسان کودک نیز در مورد نیازهای روانی و رشد کودکان و کمک به کودکان برای درک بیماری و کنار آمدن با درمان پزشکی با او در ارتباط هستند.
زمانی که می‌خواهید با کودک در مورد سرطان صحبت کنید بهتر است از دانشتان استفاده کنید. شما می‌دانید که چه چیز کودکتان را خوشحال و چه چیزی او را ناراحت می‌کند. در این زمانِ تاریک از زندگیِ کودک بهتر است به آرامی و به‌طور مستقیم با فرزند خود صحبت کنید. کودک بیشتر از اینکه به کمک شما نیاز داشته باشد به صداقت شما محتاج است. صداقت باعث ایجاد اعتماد می‌شود. برای کودک درباره بیماری و آنچه در روند بیماری و درمان آن قرار است برایش رخ دهد توضیح دهید. این که کودک، به شما و گروه‌درمانی اعتماد کند. کودکانی که در مورد بیماری و روند درمان توضیح کافی را دریافت نمی‌کنند اغلب دچار ترس و دلهره می‌شوند و ممکن است بدترین حالت ممکن را تصور کنند؛ بنابراین با شما و گروه درمانی همکاری لازم را انجام نمی‌دهند.
برای گفتن حقیقت به کودک اطلاعات خود را راجع به سرطان افزایش دهید که چگونه درمان می‌شود، روند درمان به چه صورت است، اقدامات و مراقبت‌های لازم هنگام درمان‌های دردناک چیست و …
با توجه به سن کودک نحوه واکنش او نسبت به سرطان متفاوت است
او ممکن است بخواهد بداند این بیماری چیست؟ چرا این بیماری موجب واکنش‌هایی در اطرافیان شده است؟ هم‌چنین او می‌خواهد بداند چگونه بهتر می‌شود.
اگر فرزند شما بزرگ است احتمالاً در مورد سرطان شنیده است و اطلاعاتی دارد یا فردی در نزدیکی او مثل پدربزرگ از طریق سرطان از دنیا رفته است. بسیاری از کودکان در مورد روند درمان سوال دارند و اینکه آیا قرار است احساس درد و ناراحتی داشته باشند یا خیر؟ و این احساس تا چه اندازه دردناک است؟
اطلاعاتی که به او می‌دهید به سن او و آنچه درک می‌کند بستگی دارد. کودکان در تمام سنین نیاز به اطلاعات ساده، روشن و واضح دارند. تا آنجایی که می‌توانید به او کمک کنید تا بفهمد چه اتفاقی در انتظار اوست. با استفاده از مثال‌ها و کلمات ساده، روند درمان را برایش توضیح دهید. به او بگویید درمان‌ها و داروها برای بهتر شدن حال او است و این داروها به کودکان دیگری هم کمک کرده‌اند. تغییرات بدنی و جسمانی که قرار است در طول دوره درمانی در او ظاهر شود را برایش بیان کنید. به او حقایق اساسی در مورد بیماری و درمان را بگویید.
برای بسیاری از کودکان جزئیات بیش از حد ممکن است چالش‌برانگیز باشد. با اطلاعات کم شروع کنید و به مرور زمان اطلاعات را افزایش دهید. این روش باعث می‌شود راحت‌تر با بیماری‌اش کنار بیاید. فرزندتان را تشویق کنید تا از شما سوال بپرسد و از سوال‌های او به‌عنوان یک راهنما برای آنچه در ذهن اوست استفاده کنید. در پاسخ به سوالات صادق باشید.
اگر پاسخ سوالی را نمی‌دانید به او بگویید: «نمی‌دانم. از دکتر یا پرستار بپرس!»
منتظر واکنش‌های طبیعی باشید
در زمان شنیدن خبر بیماری، هر کودک احساسات مختلفی را تجربه می‌کند. احساساتی از قبیل نگرانی، ناراحتی، ترس و… . بعضی از کودکان احساسات خود را با کلمات بیان می‌کنند و بعضی دیگر به شکل رفتارهای پرخاشگرانه و تکانشی بروز می‌دهند. همه‌ی این‌ها واکنش‌های طبیعی به تغییرات زندگی هستند. لازم به ذکر است واکنش‌های فرزندتان نباید مانع از حقیقت‌گویی شما نسبت به بیماری‌اش شود. ضروری است که هر موقع نیاز به اطلاعاتی داشت حتماً پاسخگو باشید.
در این زمینه مددکاران اجتماعی، روانشناسان کودک و سایر مراقبین سلامت نیز می‌توانند اطلاعــات مفید و کاربردی در اختیارتان بگذارند که بتــوانید به کودک پاسخ درست و دقیق را بدهید.
نویسنده: فهیمه اکبری، متخصص روانشناس
